Në panteonin e artë të historisë së kombit kulmon një nga ngjarjet më të mëdha, epopeja e ngadhënjishme e Luftës Antifashiste Nacional Çlirimtare. Kjo luftë në rrugëtimin e kombit shkroi lavdinë e tij. Sado që kohët ecën dhe largojnë madhështinë hyjnizuese të kësaj epopeje, gjaku i derdhur i bijave dhe bijve të kombit thërret në histori, thërret për atë çka ata dhanë jetën në lulen e rinisë.
Familja e heroinës në origjinë ka jetuar në varfëri të tejskajshme, por gjithnjë ka ruajtur frymën e shëndoshë dhe dashurinë për atdheun. Babai i saj, Isufi, gjatë jetës provoi punët më të rënda si punëtor krahu në ndërmarrjen Rruga-Ura, si emigrant në Greqi dhe në Francë.
Emin Duraku është emër i njohur i Lëvizjes Komuniste shqiptare, në Shqipëri dhe në Kosovë. Ai u lind në vitin 1917, në Gjakovë, ku edhe i mori mësimet e para.
Vendi dhe roli i gruas shqiptare në Luftën Antifashiste Nacionalçlirimtare u karakterizua nga një pjesëmarrje masive e tyre në çeta, batalione dhe brigadat sulmuese. Ishin rreth 6.000 luftëtare në këtë rreshta partizane dhe i mijërave të tjera në qytet dhe në fshat që u bënë baza të sigurta dhe mbështetje e fuqishme e luftës.
Xhezmi Delli lindi në Tiranë në vitin 1918, ku në rrugicën “Sulejman Pasha”, në një lagje të vjetër të saj, gjendej shtëpia e familjes Delli, me numrin e portës 39.